Конспект урока по географии «Қазақстанның пайдалы қазбалары»

Қазақстанның пайдалы қазбалары

Сабақтың тақырыбы : Қазақстанның пайдалы қазбалары

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Қазақстанның пайдалы қазбалары

туралы жалпы түсінік беру

Білімділгі: Оқушыларды Қазақстаның негізгі пайдалы қазбалары мен кен орындары мен таныстырып, олардың ерекшеліктері мен таныстыру

Дамытушылығы: Оқушылардың ой - өрісі мен , білім, білік, дағды

іскерлігін дамыту арқылы пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелігі: Оқушыларды әдептілікке, ұқыптылыққа, экологиялық тәлім арқылы адамгершілікке, елін-жерін сүю арқылы патриоттыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу,бағалау әдісі қолданылады

/ білім,білік,дағдыларыңызды шартты белгілермен бағалаймын:

алтын-«5», күміс-«4», темір-«3» бағаны білдіреді

Көрнекілігі: Интерактивті тақта, Қазақстанның физикалық картасы

Негізгі ұғымдар: магмалық, шөгінді және метаморфты тау жыныстары, минералдық шикізат, кен, кен орындары.

Номенклатура: мұнай-газ -қоры Атырау, Маңғыстау, Қызылорда,Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстарында шоғырланған.Мұнай бірінші рет1899 жылы Қарашүңгілдегі Эмбі кен орны,1911 ж. Доссор, 1915 ж.Мақаткен орны. Өзен, Жетібай, Қаражамбас, Қаламқас, Теңіз (Атырау облысы), Кеңқияқ және Жаңажол (Ақтөбе облысы), Қарашығанақ(Батыс Қазақстан облысы), Құмкөл (Қызылорда облысы), Көмір - Қарағанды,Павлодар және Қостанай, Екібастұз(Сарыарқа мен Ертіс маңы жазығында орналасқан), Майкүбі(Павлодар облысы), Торғай (Обаған)көмір алаптары бар; Уран - Солтүстік Қазақстан

Пән аралық байланыс: Химия, әдебиет

Сабақтың барысы

І. Психологиялық дайындық:

Туып өскен даламыз

Біздің мәнгі панамыз

Туған жерге құрметппен

Қамқорлықпен қараңыз

Бүгінгі сабағымыздағы білімдерің

алтын-«5», күміс-«4», темір-«3» - шартты белгілерімен бағалаймын.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау :

Биік таулы өлкеге қандай таулар жатады?

Алтай тау жоталарын картадан көрсету, оның биік шыңы қалай аталады және биіктігі қанша? ( Неге Батыс немесе кенді Алтай деп аталады?)

Сауыр мен Тарбағатайдың ұқсастығы мен айырмашылығы қандай?

Жоңғар қазіргі Жетісу Алатау таулы өлкесі жайлы кім айтып береді?

Солтүстік, Батыс Тянь-Шань тау ларын картадан көрсету.

Қорытынды: Мына цифрлар нені айтады?

4506 м, 4662 м, 3816 м, 2992 м, 6995 м, 4973 м, 1606 м

Бағалау әдісін қолдану.

ІІІ Жаңа сабақ. Туған жердің қара тасын мақтан етпеген азамат

Бөгде жердің алтын тасын мақтан етіп жарытпайды

Қаныш Сәтбаев

2. Ой шақыру
   - Пайдалы қазба деген не? Неге олай аталады?
   - Пайдалы қазбалар қандай екі топқа бөлінеді?
   - Бүгінгі сабақ тақырыбына қарап не туралы айтылады деп ойлайсыздар?
   - Балалар, расында да тақырыпқа байланысты пайдалы қазбалар түрлері туралы мағлұмат алады екенбіз.
   Пайдалы қазбалар түрлері:
   Жанғыш: мұнай, газ
   Кенді: алюминий, мәрмәр, мыс, қорғасын
   Кенсіз: гранит, әктас, құм, саз

Пайдалы қазбаларға жоспар бойынша сипаттама беру

3 топқа бөлініп орындалады.
1 топ - «Жанғыш»

2 топ - «Кенді»
3 топ - «Кенсіз»

І. Тапсырма:

Пайдалы қазбалар коллекциясымен жұмыс.

(Мына суреттерді әр топ жанғыш, кенді, кенсіз пайдалы қазбаларға жіктеу)

Табиғи алтын Табиғи мыс Әк тас (Ізбесті тас) Калий тұзы

Тас көмір Ванадин Мұнай өңдеу Алтын

Темір кені Мырыш кені Тұз өндіру Фосфорит

ІІ.тапсырма:

Топ бойынша тапсырма.

1) Кестемен жұмыс/ пайдалы қазбаларға сипаттама беру/

Пайдалы қазбалар

Кенді (Рудалы)

Магмалық тау жыныстыры

(Рудалы)

Жанғыш

Органикалық шөгінді тау жыныстыры

Кенсіз (Рудасыз)

химиялық тау жыныстары (Рудасыз)

ІІІ. Тапсырма:

Кітапты пайдаланып, тақтаға топ бойынша

пайдалы қазбаларды үш топқа бөліп жаз.

І топ. Жанғыш пайдалы қазбаларға нені жатқызамыз

Көмір, мұнай, газ

ІІ топ. Кенді пайдалы қазбаларға нені жатқызамыз

Темір, Марганец, Хром, Никель, Алюминий, Мыс, Полиметалдар,

Алтын, Сирек кездесетін металдар

(Вольфрам, молибден, Ванадий, Висмут, сүрме)

ІІІ топ. Кенсіз пайдалы қазбаларға нені жатқызамыз?

Асбест, Фосфорит, Тұз.

ІҮ. Тапсырма:

Дәптердегі жұмыс.

І топ. Дәптермен жұмыс: Мұнай мен газ кенін салыстыру

ІІІ топ. Дәптермен жұмыс:

Кенсіз пайдалы қазбаларды салыстыру

Р/с

Салыстыру жоспары

Кен орындары

Қолданылуы

1

Асбест

2

Фосфорит

3

Тұз

ІІ топ. Дәптермен жұмыс: Кенді пайдалы қазбалардың кен орындарын кесеге толтыр

Кенді пайдалы қазбалар

Кен орындары

Темір

Марганец

Мыс

Алтын

Хром

Никель

Алюминий

Ү.Тапсырма:

Картамен жұмыс, топ бойынша.

1. Картадан көмір кендерін көрсет

2. Картадан мұнай мен газ кендерін көрсет

3. Картадан темір және марганец кендерін көрсет

4. Картадан алюминий мен алтын кен орындарын көрсет

5. Картадан полиметалл және мыс кен орындарын көрсет

6. Картадан фосфорит және асбест кен орындарын көрсет

ҮІ.Тапсырма:

Пайдалы қазбалар мен кен орындарының сәйкестігін табу, топ бойынша.

Каспий теңізі қайраңы және Каспий маңы ойпаты

а) полиметалл

Қаратау таулары

ә) мәрмәр

Қарағанды алабы

б) темір

Батыс Сібір жазығы

в) тас көмір

Алтай

г) мұнай мен газ

Жоңғар Алатауы

ғ) фосфорит кен орындары

ҮІІ.Тапсырма бекіту кезеңі:

Сұрақ-жауап.

• Пайдалы қазбаларды қандай өнеркәсіпте пайдаланады ?

• Пайдалы қазбаның неше түрі болады?

• Шөгінді пайдалы қазбаларды ата.

• Қазақстанда неше тас көмір алабы бар?

• Республикамызда алғаш ашылған мұнай кен орны.

• Қазақстандағы жалпы газ қоры қанша?

• Мұғалжар тауында орналасқан Асбест кеніші қалай аталады?

• Қазақстан фосфорит жөнінен әлемде нешінші орын алады?

• Қазақстанда құрылыс кен орындары қанша?

• Солтүстік Қазақстан облысындағы қалайы кен орны.

• Соколов Сарыбай кені орны нешінші жылы ашылды және кім ашты?

• Солтүстік Қазақстан облысындағы титан-цирконий кен орны қалай аталады?

Сөзжұмбақ

1. Мыс кен орны

2. Батыс Қазақстандағы газ кен орны

3. Орталық Қазақстандағы мыс кен орны

4. Марганец кен орны

5. Ақтөбе облысындағы никель кен орны

6. Ашық әдіспен өндірілетін көмір алабы

7. Ақмола облысындағы алтын кен орны

8. Қостанай облысындағы көмір алабы

9. Бағалы металл

ҮІІІ. Бағалау:

ІХ. Үйге тапсырма:

I.Жанғыш топ:Жанатын пайдалы қазбалардың кен орындарын кескін картаға түсіру.

II.Кенді топ:Кенді пайдалы қазбалардың кен орындарын кескін картаға түсіріп келу.

III.Кенсіз топ:Кенсіз пайдалы қазбалардың кен орындарын кескін картаға түсіріп келу.