Физика пәнінен модульдік дайындама

Тұрақты электр тогы

12 сағат

Бөлімі

Сағат саны

Сабақ мазмұны мен жүрісі

Бөлінетін уақыт

Кіріспе

1-3 сабақ

1.Модульдің құрылымы, мақсаты, міндеттерімен танысу.

2.Тірек сызбамен, компьютермен тақырыпты түсіндіру.

3.Оқулықпен, дәптермен жұмыс.

4.Қорытынды, үйге тапсырма

15 минут

60 минут

45 минут

15 минут

Сөйлеу бөлімі

4 сабақ

1.Оқу материалдарын меңгерту. «Қарлы кесек» ойыны

2.Қорытынды, үйге тапсырма.

40 минут

5 минут

5 сабақ

1. «Шпаргалка» оқыту үйрету ойыны

2.Білімдарлар» ойыны.

3.Қорытынды, үйге тапсырма.

20 минут

20 минут

5 минут

6 сабақ

Білім, іскерлік, дағдыларын дамыту.

1. «Қатені тап» ойыны

2. Физикалық диктант

3. Карточкамен жұмыс (деңгейлік тапсырмалар)

4. Қорытынды, үйге тапсырма.

20 минут

7 минут

15 минут

3 минут

7 сабақ

1. Өрмекші ойыны

2. Қорытынды, үйге тапсырма.

40 минут

5 минут

8 сабақ

Білім, іскерлік, дағдыларын пысықтау.

1. «Өз жартыңды тап» ойыны

2. Есептер шығару

3.Қорытынды, үйге тапсырма.

20 минут

20минут

5минут

9 сабақ

Білім, іскерлік, дағдыларын қорыту, бекіту

1. «Брейнг-ринг» ойыны

2. Қорытынды, үйге тапсырма.

40 минут

5 минут

10 сабақ

1. Шығармашылық жұмыстарын қорғау.

2. Зертханалық жұмыс

3. Қорытынды, үйге тапсырма.

25 минут

15 минут

5 минут

Қорытынды

бөлім

11 сабақ

1. Бақылау жұмысы

2. Қорытынды, үйге тапсырма.

40 минут

5 минут

12 сабақ

1. Қатемен жұмыс

2. Тест

3. Қорытынды

15 минут

20 минут

10 минут

1-3 сабақ

Кіріспе

Тақырыбы: Тұрақты электр тогы

§9.1. Тұрақты тогтың пайда болу шарттары

§9.2. Электр энергиясы көзінің ЭҚК-і

§9.3. Тізбек бөлігі үшін Ом заңы

§9.4. Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

§9.5. Толық тізбек үшін Ом заңы

§9.6. Кирхгоф ережелері

§9.7. Токтың жұмысы мен қуаты

§9.8. Электр тогының жылулық әрекеті. Джоуль-Ленц заңы

§12.1. Металдардағы электр тогы

§12.2. Жартылайөткізгіштердегі электр тогы

§12.3. Электролиттердегі электр тогы

§12.4. Газдардағы электр тогы

§12.5. Вакуумдегі электр тогы

Сабақтың мақсаты:

1. Электр тогы, токтың күші мен тығыздығы, кедергі, тізбектің бөлігі үшін Ом заңы, электр тізбегі және оның элементтері ұғымдарын оқушылардың түсінуін қамтамасыз ету; өткізгіштерді параллель, тізбектей қосу, белгілерін білуін қамтамасыз ету; электр тізбегіндегі тоқ көзінің ролі, ЭҚК және тоқ көзінің ішкі кедергісі ұғымдары, потенциялдар секіруі, Кирхгоф ережелері, токтың жылулық,механикалық әсерін және станционар электр өрісі энергиясының ішкі энергияға ауысу құбылысын электрлік емес энергия түрлерінің электр энергиясына ауысуын мысалмен көрсету.Сонымен бірге, металдардағы электр тогы. Асқын өткізгіштік. Металдар өткізгіштігінің электрондық теориясының негіздерін. Шала өткізгіштекрдегі электр тогы. Электролит ерітінділеріндегі электр тогы. Газдардағы және вакуумдегі электр тогы. Плазма ұғымдарына түсінік беру;

2. Оқушылардың теориялық білімдерін практикада қолдану, өз бетінше есептер шешу және шешуді дұрыс жазу икемділігі мен дағдыларын қалыптастыруды жалғастыру;

3. Еңбек сүйгіштікке, ұжымшылдыққа, бірін-бірі бағалай білуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Негізгі ұғымдар: Электр тогы деп электр зарядтарының кез-келген ретттелген қозғалысы аталады.

Электр кернеуі - бірлік электр зарядының орын ауыстыруы бойымен электр өрісінің атқаратын жұмысы мен анықталатын физикалық шама.

Өткізгіштегі ток күшінің кернеуге тәуелділігі Вольтамперлік сипаттама деп аталады.

Түйін- деп үштен кем емес өткізгіштердің тоғысқан нүктесін атайды.

Қуат-деп жұмысты атқару шапшандығын сипаттайтын шама аталады.

Ток күші-деп өткізгіштің көлденең қимасы арқылы бірлік уақыт ішінде қандай заряд өтетінін көрсететін физикалық шаманы айтады.

(J)=A А-ампер

Тізбек бөлігі үшін Ом заңының математикалық өрнегі

- кедергінің температурасының коэффициенті

Өткізгіштерді тізбектей жалғау: 1. I=I₁=I₂=……………=I_n

2. U=U₁=U₂=………....=U_n

3. R=R₁+R₂+………....+R_n

4. U₁:U₂:……….U_n = R₁:R₂:……..R_n

Параллель жалғау: 1. U=U₁=U₂=………....=U_n

2. I+I₁+I₂+……………+I_n

3.

4. I:I₁:I₂:……:I_n =

- Толық тізбек үшін Ом заңы

Кирхгоф ережелері:

1. Түйінге кіріп жатқан ток күштерінің қосындысы түйінінен шығып жатқан ток күштерінің қосындысына тең;

кіріс шығыс

2.Кез-келген тұйықталған контурда кедергілердегі кернеудің түсулерінің қосындысы осы контурдағы ЭҚК-тердің қосындысына тең болады.

1Дж=1В*1А*1с

1Вт*сағ=3,6*10⁶Дж; 1кВт*сағ =10³Вт*сағ=3,6*10⁶Дж

Р- толық қуат.

Джоуль-Ленц заңы:

Тізбектей жалғаған кезде:

Параллель жалғаған кезде:

Металдардағы электр тогын электрондардың бағытталған қозғалысы тудырады.

Температура төмендеген кезде металдар кедергісінің нолге дейін төмендеуі асқынөткізгіштік деп аталады.

Кристалл ішінде еркін электрондардың қозғалысынан пайда болған өткізгіштік электронды өткізгіштік , ал кемтіктердің қозғалысынан пайда болған өткізгіштік кемтіктік деп аталады.

Жартылайөткізгіштердегі еркін электрондарды тудыратын қоспаны донорлық (беруші) немесе n-типті қоспа деп атайды.

р-типті өткізгіштікті тудыратын қоспа акцепторлық (қабылдайтын) немесе р-типті өткізгіштік деп аталады.

Электролит арқылы ток өткен кезде электродтарда заттың бөлініп шығу процесі электролиз деп аталады.

Фарадейдің бірінші заңы: электролиз кезінде бөлініп шығатын заттың массасы ерітінді арқылы өтетін электр мөлшеріне тура пропорционал:

m=kIt

Газ арқылы электр тогының өту құбылысы газ разряды деп аталады.

II. Тірек-сызба:

3. Формулаларды дәптерлеріне жазып алу.

4. Қорытынды.

Үйге тапсырма: «Тұрақты электр тогы» тарауына шолу жасау

Оқушылар нені білуі тиіс:

Түсініктер: Электр тогы, ток күші, ЭҚК, электр кернеуі, электр кедергісі, электр тогының жұмысы мен қуаты, жартылайөткізгіштер, электролиттер, электролиз, газ разряды.

Заңдар: Толық тізбек үшін Ом заңы, Кирхгоф ережелері, Джоуль-Ленц заңы, Фарадей заңы.

Оқушылар игеруге тиіс: Ом заңына, кирхгоф ережелеріне, Джоуль-Ленц және Фарадей заңдарына есептер шығара білуі. Тізбектің бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңы және өткізгіштердің тізбектей және параллель қосылуы заңдылықтарын пайдаланып электр тізбектерін есептей білу.

Милиамперметрді, омметрді, электр тогын түзеткішті пайдалана білу, электр тізбегін құра білу.

Ток көзінің ЭҚК-ін және ішкі кедергіні өлшей білу.

Пайдаланатын әдебиеттер:

1. физика 10-сынып: Н.Қойшыбаев, Б.Кронгарт. В.И.Кем

2. әдістемелік нұсқау: Н.Қойшыбаев, Б.Кронгарт. В.И.Кем

3. Физика есептер жинағы: С.Тұяқбаев, Ш.Тынтаева, Ж.Бақынов

4. Электронды оқулық 10-сынып

5. «Физика-математика» журналы, «Физика және астрономия» журналы, «Алгорифм» журналы 2003-2013 ж

Шығармашылық жұмыстардың тақырыптары:

1. Электр және біз

2. Өткізгіштерді қосу түрлері

3. Тұрақты электр тогы-ребуста, сөзжұмбақта, ертегіде

4. Электр тақырыбына жұмбақтар жинақтау.

4-сабақ

Сөйлесу бөлімі:

«Қарлы кесек» ойыны

Ойынның мақсаты: «Тұрақты электр тогы» тақырыптарын меңгерту

Ойынның шарты:

Құрал жабдығы: 1. Бағыттаушы парақтар

2. Қатысушылардың нөмірі жазылған жетондар

3. Үстелдерді белгілеуге арналған сілтемелер

В-14. Жалпы бағалау парағы

В-2

Ойынның жүру барысы:

А-2

А-1Үстелдерді орналастыру үлгісі:

В-5

В

Б-2

Б-1

Б-5

Б-3

Б-4

Б

С-4

С-5

С-1

С

С-3

С-2

В-3

В-4

А-4

А-3

А-5

А

А әрпі бар бағытттаушы парағын және жетоннын (деудесіне қадалады) алған оқушылар «А» үстелінің басына отырады, Б әрпін алғандар «Б» үстелінің басына отырады т.с.с.

Мұғалім сабақ тақырыбына байланысты мәселе көтереді, проблемалық сұрақ қояды немесе қандайда бір тапсырма береді. (Бәріне ортақ немесе әр топқа жеке-жеке) 4 адамнан тұратын топ 5-7-15 минут шамасында оөулыөты және қосымша әдебиетті пайдалана отырып жауап іздейді, оны тезистер түрінде жазып алады. Дайындыққа бөлінген уақыт аяқталған соң 1тур жарияланады. Оқушылар орындарынан тұрып әрқайсысы өздерінің бағыттау парағы бойынша жаңа орынға отырады. Бір турдың уақытын мұғалім үстел басында отырған барлық оқушылар сөйлеп, өз көзқарастарын айтып үлгеретіндей есеппен белгілейді. Алдымен жетонды «А» әрпі ойынша, содан соң «Б», «В», «Г» әріптері бар ойыншылар сөйлейді. Топ мүшелері тыңдап болған соң, әрбір оқушы өз жауабын неғұрлым қызғылықты, жоғары танымдылық, ақпараттық деңгейдегі және дәлелденген деп есептелген сөйлеушінің нөмірін анықтап оның нөмірін өзінің бағыттау парағындағы «Ең жақсы сөйлеуші» жолына жазып алады. 1-тур аяқталғаннан соң, ойынның 2 туры басталады. Барлық тур (3,4) біткеннен соң оқушылар өздерінің алғашқы орындарына қайта оралып, мұғалім олардың бағыттау парақтаврын жинап алады және нәтижесін ортақ параққа жазады. Сол ортақ парақ бойынша ең жақсы ойыншы және ең жақсы команда анықталады.

Ойынның тапсырмасы:

А тобы: Тұрақты тоқтың пайда болу шарттары. Электр энергиясы көзінің электр қозғаушы күші.

Б тобы: Тізбек бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңы. Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау. Кирхгоф ережелері.

В тобы: Тоқтың жұмысы мен қуаты. Джоуль-Ленц заңы.

Г тобы: Әртүрлі орталардағы электр тогы

Қорытынды: Бағыттау парағы бойынша оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма: «Тұрақты электр тогы» тарауына шолу жасау.

5-сабақ

1. «Шпаргалка» оқыта үйрету ойыны.

2. «Білімдарлар» ойыны.

Сабақтың мақсаты:оқушылардың алған білімін ,іскерлік дағдыларын дамыту.

Ойынның шарты:

1. «Шпаргалка» ойыны.Сынып 4 топқа бөлінеді.Әр топ берілген тапсырма бойынша конспект түрінде шпаргалка дайындайды.Алдымен жоспар-конспект құрайды.(1 бетке 1 минут 50 секунд беріледі). Небары бірнеше сөздер керек.

Жүргізуші беттерді жүгіртіп қарап шығуға уақыт береді.(Жылдам оқу тәсілін пайдаланамыз).

Әр беттің конспектіленетін бөлігін сызықпен көрсетеміз.Содан соң осы мәтін бойынша тезистер құрамыз.Сіздерге әр бетті конспектілеуге 1 минут уақыт беріледі.Әр беттің мазмұнын тезистер түрінде бейнелеуге тырысыңыздар.Мұнда түйсінді сөздерден басқа, осы беттің мәтін құрайтын сөйлемдер де болуы мүмкін.Жұмыс аяқталғанда, оқу мәтіні бойынша сұрақтар құралады.Ал,кімнің конспектісі ең жақсы,кімнің сұрақтары ең ұтымды екенін мұғалім жүргізушімен бірге жүріп анықтайды және сұрақтар 2-ші ойында қарастырылады.

Ойынның тапсырмасы:

А тобы: Тұрақты тоқтың пайда болу шарттары. Электр энергиясы көзінің электр қозғаушы күші.

Б тобы: Тізбек бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңы. Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау. Кирхгоф ережелері.

В тобы: Тоқтың жұмысы мен қуаты. Джоуль-Ленц заңы.

Г тобы: Әртүрлі орталардағы электр тогы

2. «Білімдарлар» ойынының шарты:

Сынып 4 топқа бөлінеді. Әр топ араларынан «білімгерді» анықтайды.Ойынға қатысушылар топтары бойынша парта басына отырады.Бір топ тақта жанына отырады.Басқа топтың өкілдері оларға алдыңғы ойындағы дайындаған сұрақтарын қояды.(Сұрақтар қайталанбауы керек).Топтардың сұрақтарды өз ішінде талдауы 20 секунд ғана жүреді де, бір оқушы жауап береді.(кезекпен)

Жеңімпаз топ дұрыс жауаптар мөлшерімен анықталады.

Қорытындылау:Ойынның соңында оқушылардың белсенді жұмыстарына алғыс айта отырып, біліміне сәйкес баға қойылады.

Үйге тапсырма: «Тұрақты электр тогы» тарауына шолу жасау.

6-сабақ

1. «Қатені тап» ойыны.

2. Физикалық диктант.

3. Карточкамен жұмыс.

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың алған білім, іскерлік дағдыларын дамыту.

І. «Қатені тап» ойыны.

Ойынның шарты: Топ 4 оқушыдан тұратын топтарға бөлінеді, тиісті тапсырмаларды кезекпен орындау арқылы топтар арасында жарыс өтіледі.

Ойынның тапсырмасы:

1 топ: Тізбек бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңының, Джоуль - Ленц және Фарадей заңының, Кирхгоф ережелерінің тұжырымдамасына бірнеше сөз тастап кету немесе алмастыру;

2 топ: Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда амперметрмен волтьметрді қосудың сызбасын сызып 1,2 қате жіберу керек.

3 топ: Тізбек бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңының, Джоуль - Ленц және Фарадей заңының, тоқтың жұмысы мен қуатының формулаларын жазып 1,2 қате жіберу керек.

Жұмыс 10 минутқа созылады. Сосын топтың барлық материалды қайталауына 5 минут уақыт беріледі. Қайталаудан кейін топтар тапсырмалармен алмасып, бір-біріндегі қателерді тауып, түзетеді. (Оларды арнайы параққа жазады)

Топтың №

Тақырыбы:

Қателері: 1.

2.

3.

ІІ.Физикалық диктант.

1. Тізбек бөлігі үшін Ом заңының математикалық өрнегі

2.Толық тізбек үшін Ом заңы .

3. Джоуль-Ленц заңы:

4. Өткізгіштерді тізбектей қосқанда электр шамаларын есептеу формулалары

1. I=I₁=I₂=……………=I_n

2. U=U₁=U₂=………....=U_n

3. R=R₁+R₂+………....+R_n

4. U₁:U₂:……….U_n = R₁:R₂:……..R_n

5. Өткізгіштерді параллель қосқанда электр шамаларын есептеу формулалары:

1. U=U₁=U₂=………....=U_n

2. I+I₁+I₂+……………+I_n

3.

4. I:I₁:I₂:……:I_n =

ІІІ. Карточкамен жұмыс. (деңгейлік тапсырмалар)

І деңгей

1. Ток күшінің таңбасы, өлшем бірлігі, өлшейтін аспап атауы.

2. Электр кернеуінің таңбасы, өлшем бірлігі, өлшейтін аспап атауы.

3. Электр кедергісінің таңбасы, өлшем бірлігі, өлшейтін аспап атауы.

ІІ деңгей

1. Тізбек бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңының, Джоуль - Ленц және Фарадей заңының формуласын жаз.

2. Кирхгоф ережелерінің формуласын жаз.

3. Электр тогының жұмысы мен қуатын есептеу формуласын жаз.

ІІІ деңгей

1. Кедергісі 120 Ом резисторға 220В кернеу түсірілетін болса, онда ток күші қандай болады?

2. ЭҚК-і 30В болатын ток тізбегінен 3А ток өтеді. Ток көзі қысқыштарындағы кернеу 18В. Тізбектің сыртқы кедергісін және ток көзінің ішкі кедергісін табыңдар.

3. Бұйымды ток күші 2А, массасы 1800 кг никель қабатымен қаптау үшін қанша уақыт қажет? (к=0,30*10^-6кг/Кл)

Қорытынды: «Қатені тап» ойыны, физикалық диктант, карточка тапсырмалары бойынша оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма: «Тұрақты электр тогы» тарауына шолу жасау.

7-сабақ

«Өрмекші» ойыны

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың алған білім, іскерлік дағдыларын және жүйелік ойлауын дамыту.

Ойынның шарты: Сынып 4 топқа бөлінеді әр топтағы оқушылар нөмірленеді. Тақтаға өрнек сызылады. Тапсырмалар үш деңгейде жазылады.

1. Әр оқушы өз нөміріне байланысты тапсырмаларға дайындалады.

2. Тапсырма орындалғаннан кейін бірдей нөмірдегі оқушылар топтасады, сұрақтар бойынша талдау жүргізеді және өздерін бағалайды.

3. Мұғалім сұрақтардың дұрыс жауаптарын береді.

4. Дұрыс жауаптар арқылы оқушылар бірін-бірі бағалайды.

5. Қайтадан өз топтарына келіп отырады, өз сұрақтары бойынша материалдарын түсіндіреді және бір-бірін бағалайды.

6. Қорытынды бағаны мұғалім қояды.

1-деңгей 3

2

1

2-деңгей

3-деңгей

Ойын сұрақтары:

ІІІ деңгей

1. Электр тогы деп нені айтады?

2. Электр тізбегінің құрамдас бөліктері қандай?

3. Асқынөткізгіштік деп қандай құбылысты атайды?

ІІ деңгей

1. Өткізгіштерді тізбектей жалғау белгілерін жаз.

2. Электр тогының қуатын есептеу формулаларын жаз.

3. Фарадейдің заңының формуласы.

І деңгей

1. Резисторға берілетін кернеуді 4 есе арттырып, ал оның кедергісін 2 есе кемітсе, ток күші қалай өзгереді?

2. ЭҚК-і 12В және ішкі кедергісі 1 Ом болатын ток көзіне кедергісі 5 Ом реостат жалғанған. Тізбектегі ток күшін және ток көзі қысқыштарындағы кернеуді есептеңдер.

ІІІ деңгей

1. Ток күші деп қандай физикалық шаманы айтады?

2. Электролиз дегеніміз не?

3. Ток қуаты деп нені түсінеміз?

ІІ деңгей

1. Өткізгіштерді параллель жалғау белгілерін жаз.

2. Джоуль-Ленц заңының формуласы.

3. Кирхгофтың 1-ші ережесінің формуласы.

І деңгей

1. Екі өткізгіштің жалпы кедергісі тізбектей жалғанса 50 Ом, ал параллель жалғанса 12 Ом болады. Әрбір өткізгіштің кедергісін табыңдар.

2. Тұрақты тогы бар өткізгіштен ішінде электр заряды өтеді. Ток күшін анықтаңдар. заряды анықталатын ток күші қанша уақыт аралығында өтеді?

ІІІ деңгей

1. Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын тұжырымда.

2. Электр кернеуі деп қандай физикалық шаманы айтады?

3. Электр тогының әрекеттері қандай?

ІІ деңгей

1. Тізбек бөлігі үшін Ом заңының формуласы.

2. Өткізгіш кедергісін есептеу формуласы.

3. Электр тогының жұмысын есептеу формуласы.

І деңгей

1. Тізбектегі ток күшін 4 есе арттыру қажет.Мұны қалай жүзеге асыруға болады?

2. ЭҚК-і 30В болатын ток көзі тізбегімен 3А ток өтеді. Ток көзі қысқыштарындағы кернеу 18В. Тізбектің сыртқы кедергісін және ток көзінің ішкі кедергісін табыңдар.

ІІІ деңгей

1. Тізбектен электр тогы өту ұшін қандай шарттар орындалу қажет?

2. Электролит дегеніміз не?

3. Джоуль-Ленц заңының тұжырымдамасы.

ІІ деңгей

1. Толық тізбек үшін Ом заңының формуласы.

2. Ток күшін есептеу формуласы.

3. Пайдалы қуатты есептеу формуласы

І деңгей

1. Кедергісі 480 Ом электр шамы 250мА ток күшінде толық қызумен жанатын болса, онда ол қандай кернеуге есептелген?

2. Кернеуі 120 В электр желісіне электр шәйнегі және үстел шамы қосылған. Шәйнек спиралының кедергісі 240 Ом. Шамдағы ток күші мен кернеу неге тең?

Үйге тапсырма: «Тұрақты электр тогы» тарауына шолу жасау.

8-сабақ

1. «Өз жартыңды тап» ойыны

2. Есептер шығару.

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың алған білім, іскерлік дағдыларын пысықтау.

Ойынның шарты: Мұғалім жұп карточкалар дайындайды: біреуінде-сұрақтар, екіншісінде-жауаптарға арналған тірек кестелер. Бір сұрақпен оның жауабына арналған карточкалардың түсі бірдей болады. Оқушылар кез-келген түсті карточканы (әрқайсысы-біреуін) таңдайды. Содан кейін оның түсі бойынша өзіне серігін іздеп, бірге отырып жұмыс істейді.

№1

Тізбек бөлігіне арналған Ом заңының тұжырымдамасы.

№2 Өткізгіштерді тізбектей жалғау дегеніміз не?

Өткізгіштерді тізбектей жалғау белгілерін атаңдар

№3 Өткізгіштерді параллель жалғау дегеніміз не?

Өткізгіштерді параллель жалғаудың белгілерін атаңдар.

а в

№4 1.Толық тізбек үшін Ом заңының тұжырымдамасы.

2.Толық тізбекке арналған Ом заңын екі жағдайда жазыңдар:

а) Жүктеменің кедергісі ток көзінің кедергісінен көп үлкен а)

ә) Ток көзінің қысқа тұйықталған ә)

№5 Ток қуаты деп нені түсінеміз? Р

Пайдалы қуат, жоғалатын қуат деп нені атайды? Р_тол

Оларды есептеу формуласын жаз . Р_пай

Толық қуат деп нені атайды?

№6 Джоуль-Ленц заңының тұжырымдамасы, формуласы.

Тізбектей және параллель жалғаған кездегі өткізгіштегі бөлініп шығатын жылу мөлшері мен өткізгіш кедергілерінің арасында қандай тәуелділік бар?

ІІ.Есептер шығару.

4топқа бөліп 4 есеп беріледі.

Топ болып шығарып, топ мүшелері есептің шығарылу жолдарын басқа топтарға түсіндіреді.

18-жаттығу №1 есеп

№1. Егер ішкі кедергісі 0,25 Ом электр энергия көзін ұзындығы 5 м және қимасы 0,2мм² темір өткізгішпен тұйықтағанда, тізбекте 0,5А ток пайда болатын болса, онда электр энергия көзінің ЭҚК-ін анықтаңдар. (1,36В)

№2. ЭҚК-і 24В болатын ток көзінің қысқыштарына волтьметрді жалғағанда, ол 18В кернеуді көрсетеді. Егер сыртқы тізбектің кедергісі 9 Ом болса, тізбектегі токтың шамасы және энергия көзінің кедергісін табыңдар

(2А, 3 Ом)

19-жаттығу

№1. Әрбіреуінің кедергісі 240 Ом болатын үш шам өзара параллель әрі кернеуі 120В сыртқы тізбекке жалғанған. Барлық шамдардың пайдаланатын қуатын, жалпы токты және 8 сағ жанған шамның энергиясын табыңдар.

(180 Вт; 1,5А; 144кВт*сағ)

№2. Реостаттың пайдаланатын қуаты 30Вт, қысқыштарындағы кернеу 15В. Егер көлденең қимасы 0,5мм² болса, реостатты дайындауға кететін никель сымының ұзындығын анықтаңдар (9м)

Қорытынды: Оқушыларды бағалау

Үйге тапсырма: «Брейнг-ринг» ойынына дайындық жасап келу.

9-сабақ

«Брейн-ринг» ойыны

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың алған білімдерін пысықтау.

Ойынның шарты:

Құрал жабдығы: 1. Нөмерлері және атқаратын ролі жазылған жетондар

2. Тапсырмаларға арнап 4 бөлікке бөлінген шеңберлер.

3. Сандар жазылған төртбұрыштар.

4. Сары («3» бағасы), жасыл («4» бағасы), көк («5» бағасы) түсті фишкалар және толықтыру жасағандарға берілетін көк түсті фишкалар.

5. Үстелдердің сілтемесі.

6. Ортақ бағалау парағы.

7. Үш деңгейдегі тапсырмалар жазылған карточкалар. 3 жауап үлгілері жазылған карточкалар.

8. Жауап үлгілері жазылған карточкалар.

Ойынның жүру барысы: Сынып 4 адамнан тұратын 3 топқа бөлінеді: мұнда 3 ойыншы және 1 жүргізуші болады. Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар таратылады. Әрбір топ жеке үстел басында отырады. Үстелдің үстінде үстелдің сілтемесі және 4 бөлікке бөлінген шеңберлер; астында-бірінші деңгей сұрақтары (3), оның үстіне екінші деңгейдің сұрақтары (2), оның үстіне үшінші деңгейдің сұрақтары (1). Әр бөлікте бір сұрақтан. Үстінгі сұрақтарға дайындықсыз жауап беріледі (блиц-турнир), екінші сұраққа дайындалуға 3-5 минут уақыт беріледі. Астыңғы сұрақтардың жауаптары күрделі, оларға 7-10 минут уақыт беріледі.

3

Жүргізуші сандар жазылған

2төртбұрышты жаяды.Мысалға «2»

түсті десек, яғни, 2-ші нөмерлі ойыншы

1жауап береді. Егер жауап толық болса,

ойыншыға фишка беріледі. Егер жауап

толық болмаса, онда кез-келген ойыншы

оны толықтырып жарты фишка ала алады.

Барлық топқа бірдей тапсырмалар даярланады.

3-деңгей тапсырмалары.

1. Ток күшін өлшейтін прибор

2. Өткізгіштерді қосудың түрлерін ата

3. Электр тогының әрекеттері қандай?

2-деңгей тапсырмалары

1. Джоуль-Ленц заңының тұжырымдамасы

2. Кирхгофтың ережелерінің тұжырымдамасы

3. Толық тізбек үшін Ом заңының тұжырымдамасы

1-деңгей тапсырмалары

1. 20 Ом кедергі алу үшін 24 Ом болатын өткізгішке қандай кедергі керек және қалай қосу керек?

2. Тізбектей қосқанда 20 Ом кедергіні, ал параллель қосқанда 5 Ом кедергі беретін екі өткізгіштің кедергілері қандай болады?

3. ЭҚК-і 5В ток көзіне кедергісі 12 Ом шам жалғанған. Ток көзінің ішкі кедергісі 0,5 Ом-ға деп есептеп, шамдағы кернеуді табыңдар.

Тапсырманың жауаптары:

3-деңгей тапсырмасының жауаптары

1. Амперметр

2. Тізбектей, параллель, аралас

3. Жылулық, химиялық, магниттік

2-деңгей

1. Өткізгіштегі тоқтың бөліп шығаратын жылу мөлшері өткізгіштің кедергісіне ток күшінің квадратына және оның өту уақытына тура пропорционал

2. Кирхгофтың 1-ші ережесі: Түйінге кіріп жатқан ток күштерінің қосындысы түйіннен шығып жатқан ток күштерінің қосындысына тең.

2-ші ережесі: Кез-келген тұйықталған контурға кедергілердегі кернеудің түсулерінің қосындысы осы контурдағы ЭҚК-ң қосындысына тең болады.

3. Толық тізбек үшін Ом заңы: Тұйық тізбектегі ток күші ток көзінің ЭҚК-ң шамасына тура пропорционал және тізбектің ішкі, сыртқы кедергілерінің қосындысына кері пропорционал.

1-деңгей

1. 1) параллель

2)

Қорытынды: Оқушылардың білімдеріне сәйкес бағалау

Үйге тапсырма: Шығармашылық жұмыстарын қорғауға, зертханалық жұмыстарды өткізуге дайындау.

10-сабақ

І. Шығармашылық жұмыстарды қорғау

ІІ. Зертханалық жұмыс

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды іздемпаздыққа, өз бетінше еңбектенуге, алған білім, іскерлік дағдыларын практикада қолдана білуге тәрбиелеу.

І. Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын тыңдау.

ІІ.Оқушыларға зеертханалық жұмысты орындату.

Тізбектің бөлігі үшін Ом заңы

Зертханалық жұмыстар бойынша оқушылардан есеп алу.

Қорытынды: Зертханалық жұмыс және оқушылардың шығармашылық жұмыстары бойынша білім деңгейлерін анықтай отырып, бағалау.

Үйге тапсырма: Қайталау.

11-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы

Сабақтың мақсаты: Тұрақты электр тогы» тарауы бойынша оқушылардың білімдерін тексеріп, бағалау.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Бақылау жұмысын орындау.

І нұсқа

1. ЭҚК-і 30В батарея тізбегіндегі ток күші 3А. Батарея қысқыштарындағы кернеу 18В. Тізбектің сыртқы және ішкі бөліктеріндегі кедергіні тап.

2. Кедергісі 20 Ом болатын реостатты дайындау үшін көлденең қимасы 0,4мм²-ге тең неше метр никель сымы қажет?

3. Тізбек бөлігі тізбектей жалғанған 20 Ом, 25 Ом және 30 Омс кедергілерден тұрады. Осы тізбектің сұлбасын сызыңдар. Барлық бөліктің ұштарына 150В. Кернеу түсірілгені белгілі болса, әрбір кедергінің ұштарындағы кернеу қандай болады?

4. Қуаты 360кВт электр қозғалтқышы 720В кернеуде жұмыс істеп тұр. Тұтынылатын токтың шамасын табыңдар.

ІІ нұсқа

1. Сыртқы тізбекті жалғағаннан кейін батареяның қысқыштарындағы потенциалдар айырмасы 18 В-қа тең болады.Батареяның ЭҚК-і 30 В, ал сыртқы тізбектің кедергісі 6 Ом болса, батареяның ішкі кедергісі неге тең ?

2.Ұзындығы 200 км телеграф желісінің сыьдары мыстан жасалған. Сымдардың көлденең қимасы 12 мм², ал олардағы ток күші 10 мА.Телеграф желісінің ұштарындағы кернеуді табыңдар.

3.220 В кернеуге және 0,22 А ток күшіне лайықталған шырша шырақтарының тізбегіне әрқайсысының кедергісі 40 Ом болатын қанша шамды тізбектей жалғауға болады ?

4. Қуаты 40 Вт және 60Вт электр шамдары 120В кернеуге арналған. Олардың қайсысының кедергісі көп?

Үйге тапсырма: «Тұрақты электр тогы» тарауына шолу жасау.

12-сабақ

І. Қатемен жұмыс

ІІ. Тест

Сабақтың мақсаты: «Тұрақты электр тогы» тарауы бойынша оқушылардың алған білімдерін тексеру үшін тест алу, бағалау, қорытындылау.

Тест тапсырмалары

1-нұсқа

1. Өткізгіштегі ток күшінің кернеуге тәуелділігі ..........................сипаттама деп аталады.

2.

3. Тұйық тізбек үшін Ом заңының тұжырымдамасы.

4.Джоуль-Ленц заңының формуласы.

5. Кернеудің өлшем бірлігі - Вольт.

а) иә б) жоқ

6. Өткізгіштерді тізбектей қосқанда ток күші тұрақты болады.

а) иә б) жоқ

7. Кедергілері 4 Ом және 6 Ом болатын өткізгіштер параллель жалғанған өткізгіштің жалпы кедергісі

А) 4,2 Ом Б) 2,4 Ом С) 5,8 Ом Д) 3,7 Ом Е) 6,2 Ом

8. Электр шамы арқылы 10 минутта 30 Кл заряд ағатын болса, шамдағы ток күші:

А) 0,9А Б)0,78А С) 0,7А Д) 0,5А Е) 0,6А

9. Сәйкестендіру

1) Өткізгіш кедергісінің өлшем бірлігі 1) жылулық, химиялық,

магниттік

2) Джоуль-Ленц заңының математикалық 2)

өрнегі

3) Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда 3)Тізбек бөлігі арқылы

тұрақты болатын физикалық шама шама өтетін ток күші тізбек

ұштарындағы кернеуге тура,

кедергіге кері пропорционал

4) Тізбек бөлігі үшін Ом заңының 4) Ом

тұжырымдамасы

5)Электр тогының әрекеттері: 5)

10. Сәйкестендір

1) Электр қуатының өлшем бірлігі 1)

2) Толық тізбек үшін Ом заңының 2) Өткізгіштегі токтың бөліп

математикалық өрнегі шығаратын жылу мөлшері

өткізгіштің кедергісіне,ток

ток күшінің квадратына және

өту уақытына тура пропорционал

3) Өткізгіштерді параллель қосқанда 3)

тұрақты болатын физикалық шама

4) Джоуль-Ленц заңының 4) Вт

тұжырымдамасы

5)Металл өткізгіштің кедергісі оның 5)

өлшемдеріне өалай тәуелді болады?

11.

1. Ток күші

2. ток көзінің

3. ішкі, сыртқы кедергілерінің

4. тізбектің

5. қосындысымен анықталатын

6. тура пропорционал

7. ЭҚК-нің шамасына

8. кері пропорционал

9. толық кедергісіне

10. тұйық тізбектегі

11. және

12

1. осы бөліктердің

2. ЭҚК-і жоқ,

3. параллель жалғанғанда

4. жылу мөлшері

5. кедергілеріне

6. токтың

7. бөліктерінде

8. тізбектің

9. бөліп шығаратын

10. кері пропорционал

13.

Физикалық шаманың аты

Таңбалануы

Өлшем бірлігі

Формуласы

Өлшейтін аспап

Ток күші

14.

Физикалық шаманың аты

Таңбалануы

Өлшем бірлігі

Формуласы

Өлшейтін аспап

Электр кедергісі

2- нұсқа

1. Түйін деп үштен кем емес өткізгіштерді ..........................нүктені атайды.

2.

3. Кирхгофтың екінші ережесі

4. Толық тізбек үшін Ом заңының формуласы.

5. ХБЖ-де жұмыс Джоульмен өлшенеді.

а) иә б) жоқ

6. Өткізгіштерді параллель қосқанда ток күші тұрақты болады

а) иә б) жоқ

7. Кедергісі 4 Ом болатын 4А-ге арналған реастаттың кернеуі

А) 14 В Б) 10 В С) 8 В Д) 1 В Е) 16 В

8. Кедергісі 24 Ом, кернеуі 220 В шам қысымының қуаты:

А) 3412Вт Б)3205Вт С) 2017Вт Д) 1042Вт Е) 3012Вт

9. Сәйкестендіру:

1) Ток күшінің өлшем бірлігі 1)

2) Тізбек бөлігі үшін Ом заңының 2)

тұжырымдамасы

3) Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда 3)Өткізгіштің бірлік ұзындығы

толық кедергіні есептеу формуласы мен көлденең қимасының бірлік

ауданымен анықталатын

физикалық шама

4) Меншікті кедергінің физикалық 4)

мағынасы қандай?

5)Ток көзінің ПӘК-нің ішкі, сыртқы 5) R=R₁+R₂+………....+R_n

кедергілерге қалай тәуелді?

10. Сәйкестендір

1) Электр энергиясының өлшем бірлігі 1)

2) Кирхгофтың 2-ші ережесінің 2)

математикалық өрнегі

3) Ток қуаты деп нені түсінеміз? 3) Жұмыстың атқару шапшаңдығын

сипаттайтын физикалық шама

4) Өткізгіштерді параллель жалғағанда 4) Дж

толық кедергіні есептеу формуласы

5)Электр тогының жұмысын есептеу 5)

формуласы

11.

1. Тұйықталған контурда

2. ЭҚК-ң қосындысына

3. тең болады

4. тізбектің

5. кедергілердегі

6. кез-келген

7. қосындысы

8. кернеудің түсулерінің

9. осы контурдың

12

1. Әрбір өткізгіште

2. осы өткізгіштердің

3. тура пропорционал

4. тізбектей

5. жылу мөлшерін

6. жалғанған

7. бөліктерінде

8. кезде

9. бөлініп шығатын

10. кедергілеріне.

13.

Физикалық шаманың аты

Таңбалануы

Өлшем бірлігі

Формуласы

Өлшейтін аспап

Кернеу

14.

Физикалық шаманың аты

Таңбалануы

Өлшем бірлігі

Формуласы

Өлшейтін аспап

Электр тоғының қуаты

Қорытынды: Оқушылардың белсенді жұмыстарына алғыс айта отырып, білімдеріне сәйкес бағалау.