Карточки по тувинскому языку 3 класс

Карточка (3 класс)

Домактарны номчааш, дүжүрүп бижиңер. Кол сөс-адаан чаңгыс шыйыг-биле, сөглекчиниң адаан ийи шыйыг-бйле шый.

Улуг-биче хемнер сыыгай бергилээн. Даглар, ховулар, арга-эзим алдынналган. Улус кышка белеткенип турар.

Карточка

Айтырыгларга харыыдан бериңер.

1.Тарааны кажан чажып, илииртээрил? . . •

2.Чылыг кажан дүжерил?

3.Куштар кажан чанып келирил?

4.Бүрүлер кажан үнүп эгелээрил?

Илииртээр _Деп сөстү аас-биле слогтарга чарыңар. Ында кыска болгаш узун ажык үннерни шый.

Карточка

Чугааны номчуңар. Ында домактарның санын тодарат. Бо чугаага кандыг ат берип болурул?

Дан адып келген Аяс хүн турган Суурнуң уруглары сиген шөлүнче чорупкан Оларны Көстукпен деп ыт эдерип чораан Хүнзедир ажылдааш, чанып келгеннер

Эгезин бижээш, ооң адаанга чугааны бижи. Домак-сөөлүнге херек черлеринге улуг секти сал.

Карточка

Домактар эгезинге улуг үжүктерни киирип, оларңың сөөлүнге улуг сектерни салбышаан, дүжүрүп бижиңер.

Мен хой кадарып чораан мен кежээ апарган даг артынче ажа берген чайлаг ырак эвес турган хойларымны ээлдир дайгырган мен оон сүрүп ашгаш чаныптым

Карточка

Айтырыгларга харыы кылдыр домактардан чогаадыңар.

Кижилер канчап харылзажырыл?

Чугаа чүден тургустунарыл?

Домак чүден тургустунарыл?

Сөс чүден тургустунарыл?

Сөстү канчаар көжүрерил?

Карточка

Номчуңар.

Дииң.

Суурувустуң чанында хадылыг арыг бар. Ында кезек дииң турумчуп чурттаан. Олар арыгдан чоча-гай казып, кат, мөөгү чыып чип амыдыраар. Оларны кышка үүжелеп шыгжап-даа алыр.

Дииңнер улустан кортпас. Олар бичии уругларның холундан тоорукту, чигирни, үрезинңерни- даа ап чемненир.

Ол дииңнер чаажыгып, улуска чаңчыга берген. Оларга улус дегбес. Уруглар оларны азырап турар.

1.Бо чугааның кыска планын тургус.

2.Ол план ёзугаар чугаанын, утказын аас-биле дамчыт.

Карточка Номчуңар.

Уруглар сады.

Бистиң суурувуста уруглар сады бар. Ында малчыннарның, тараажыларның уругларын кижи-зидип өстүрүп турар. Уругларның ойнаарактары хөй. Бичии уруглар өөрүшкүлүг ойнап турар. Олар садынга ынак.

1.Домак бүрүзү каш сөстерден тургустунган-дыр?

2.Карартыр парлаан состу слогтап бижи.

Карточка

Холуштур бердинген сөстерни киирип тургаш, бөлүк аайы-биле домактар кылдыр баштай аас-биле тургус. Оон бижи.

1.дагжап чыдыр, хемниң, саарыы

2.чанында, бар, школа, спорт, шөлү

3.көге-бугалар, ужуп чор, дээрде

4.чоруп тур, ажылчыннар, ажылче

5.бай, колхозувус, бистиң

Үлегери: Хемниң саарыы дагжап чыдыр.

Чаңгыс дазылдан укталган аңгы-аңгы уткалыг сөстерни төрел сөстер деп адаар.

Карточка

Кат деп сөстү айтырыгларга харыылаттынар кылдыр кожумактарын немеп бижиңер.

кат - чүү?

кат - чүлүг? -

кат - канчаар? -

кат - кандыг? -

кат - чүүжүгеш? -

Карточка

Дараазында дазыл сөстерден укталган төрел сөстерни бижи.

Баш, мал, тут, эм.

Карточка

Сөстерден доматардан чогаат.

Хем, хемниг, хемнээр, хемчигеш.

Карточка

Сөстерни дазылдарга болгаш кожумактарга чарып бижи.

Арттар, оттуг, оккур, көккүр, пөссүг, ховаганнар.

Карточка

Сөстерге айтырыгларга харыылаттынар кылдыр кожумактардан немеп бижиңер.

Каът -, чүлер?-..., төк - канчанган? -... , тон - чүлер? -... ,

ас - чүзүг? -... , өс - канчалзын?-...

Карточка

Сөстерни киирип тургаш, домактардан чогаадып бижи.

Четтирдим, каттырар, чуртталга, чоокку, хөөннүг.

Карточка

Сөстерни төрел аайы-биле бөлүктей бижиңер.

Кес, чечек, уялаар, шилдээр, чечектелир, уялыг, шилдиг, кескинди, шилдегер, кески, уя, чечекте-лиишкин, кезилде, шил, кезикчи, шилзиг, кести-рилге, чечектээр, кезиишкин, чечексиг.

Карточка

Тып, тик, ток, тырт, теп, тут деп сөстерге кожумактардан немеп бижиңер.

Ү л е г е р и: тып - тывар, тыпкан, тывыш, тывызык.

.

Карточка

Сөстерни киирип тургаш, домактардан чогаадып бижиңер.

Тудар, тудугжу, тырткан, тыртылчак, тепсир.

Карточка

Тывар, төккен, тудуг деп сөстерни киирип тургаш, домактардан чогаадып бижи.

Карточка

Хой сек орнунга -дыр деп сөстү база ооң өске янзыларын киирип тургаш, домактарны дүжүрүп бижи.

1. Аргада айлаң-сааскан эде-... . Бо аргага чоруурга дыка-ла солун-... . Чайын маңаа аажок хой кат үнер-... деп билдивис. Чүге дээрге кат сывы эңмежок. 2. Таня онаалганы күүседип an-... . Ол берге онаалга-... . Эжи ону күүседир аргазын айтып берген.

Карточка Хой сек орнунга -ла,-дыр,-даа деп состерни таарыштыр киир.

Б а л ы к ч ы л а p.

Күскээр чайын оолдар балыктап чоруп каан-… . Шанчыг ужунда мөөн ээремге келген. Балы хөйү-... аажок. Шак-... четпээнде он шаа кадыргы ушта шелип алганнар-... . Кадыргыларның хоомай дээни -... карыштан дудак чок.

Даржааның сыырткыыжынга мыйыт туттуна берген. Ону пат-... боорда ушта сөөртүп кээп-...

. Карточка

Дараазында состер каш дазылдыгыл, хайгаара. Сөстерни дүжүрүп бижи.

Кара-хаак, кок-кат, киш-кулаа, Улуг-Хем, Херел-оол, ак-көк, алдын-сарыг, кара-хүрең.

Карточка

Номчуңар. Чугаада нарын сөстерни тывыңар.

Хун дүүнгү ышкаш улуг оттуң чалыны дег оя-чаза хаарбаан. Шокар булуттар бөлүк-бөлүү-биле чиңгир көк дээрде оожум көжүп чоруп тургулаан. Хүн оларның аразындан алдын-сарыг херелдерин оът-сигени, ыяш-дажы хөлбеңнээн черниң кырынче согунналдыр чажып турган. Чиргилчинниг алаак, шынааларны көөрге, каас-чараш көстүр.

Карточка

Нарын состерни ушта бижи

Кызыл-каттап чораан мен. Унун дургаар кызыл-хараган, бора-тал сырый үнгүлээн кара сугга келдим. Кызыл-каттар дизип каан чинчилер ышкаш. Бүрү шимчээн черден ус-кушкаш ужуп үнгеш, сулаам кыйыы-биле сыыладып эртти. Ус-кушкаш уязы чиңге будуктуң бажынга саглаңайны берди. Көөрүмге, шокар чылан ол-ла будуктан союп бар чыткаш, ооргазын ыргайтыпты. Шокар чылан бир дап бергеш, аңдарлып баткаш, сугже мойт диди.

Ус-кушкаш кажар угаанныг амытан чораан. Оолдарынга чылан четпезин дээш ээрем кырында чинге будукка уялап алган деп билип каан мен.

М. Кенин-Лопсан. .

Карточка

Сөстерниң дазылдарын болгаш кожумактарын чарып бижи.

Кошкелер, чыргал, ужарлар, сыннарга, кыппас, ,ашчы, чалгыг, доштаар, сестер, оттар, чалалга, :кордүвүс, сооккүр, оккур, токкулаар, адаттынар, арттырар.

Карточка

Дүжүрүп бижиңер. Карартыр парлаан сөстерде катаптаан дүлей үжүктерниң адаан шый. Ол сөстерниң кезектерин айыт.

1. Ховуда оъттап чораан хойнуң өңү аккыр хөвең-не. 2. Моон кудук касса, суг үнер хире-дир. 3. 1969 чылда Абаза биле Ак-Довурак аразында чазаглыг орук ажыттынган. 4. Маадыр-оолдуң тыппазы чок кижи чүве. 5. Ак-оолдуң сыырткыыжынга улуг бел туттуна берген.

Карточка

Номчааш, дүжүрүп бижинер.

Тураскаал.

Кызыл хоорайда Ленин кудумчузунуң бажында дайын маадырларынга тураскаал бар. Ооң мурнунда Мөңге от хып турар. Өөредилге чылының эгезинде уруглар тураскаалдың баарынга чараш чечектерни салып каар.

Чүве аттарының адаан шыйыңар.

Карточка

Сөстерни к ы м? база ч ү ү? деп айтырыгларга харыылаттынар аайы-биле ийи бөлүк кылдыр дүжүрүп бижиңер.

Койгун, чечек, хем, булут, торгу, колхозчу, автобус, дарга, тараажы, студент, тук, бажың, дозу, чогаалчы, ыраажы, тоол.

Карточка

Номчунар.

Аяк, хойлен, стол, сандай, шопулак, диван, леб, орун, тон, хол-хап, хымыш, костюм, тараа, чигир, далган.

Бо сестер кандыг айтырыгга харыылаттынар-дыр?

Оларны дараазында бөлүктерге дүжүрүп бижиңер.

Савалар:

Бажың херексели:

Хеп:

Аъш-чем:

Карточка

Номчуңар.

Ада, ие, колхозчу, хойжу, акым, кырган-ача, артист, тракторист, бызаңчы, даай, башкы, еереник-чи, дарган.

Баштай кижилерниң төрел аттарын, ооң соонда ажыл-иш талазы-биле аттарын ушта бижиңер.

Төрел аттары: ... .

Ажыл-ишчи аттар: ... .

Карточка

Номчуңар.

Адыг, теве, аът, инек, хой, өшкү, те, чунма, иви, сыын, мыйгак, буур, элчиген, кодан, дилги, буга, шары, бызаа.

Сөстерни дараазында бөлүктерге чара бижиңер.

Азырал амытаннар:

Черлик амытаннар:

Карточка

Номчааш, хөй сек орнунга тааржыр сөстерден киирип бижи.

К ы м? ... школада өөрени турар. К ы м г а? ... ужурашкан бис. К ы м н ы ң? ... хеви арыг-силиг. К ы м д а? ... солун номнар бар. К ы м д а н? ... чагаа алдым. К ы м ч е? ... чагаа чоруттум. К ы м н ы? ... чаптаан мен.

Карточка

Номчуңар. Хөй сек орнунга оң талазында сөс терден таарыштыр киирип бижиңер.

,

чодураада чодураадан

Ч о д у р а а.

чодураа чодурааның чодураага чодурааже

Соңгам дужунда (чүү?) ... бар.

Чазын (чүнү?) ... бодумтараан мен.

Күзүн (чүге?) ... кат сыптары немей тарыыр бис. чодурааны

(Чүнүң?) ... чечээ ак-ак болур. Кушкаш (чүде?) ... хонупту. (Чүже?) ... углай көрем. Кушкаш (чүден?) ... ужа берди.

Карточка

Дүжүрүп бижиңер. Карартыр парлаан сөстерниң соонда скобка иштинге чогуур айтырыгларны киирип би жиңер.

К ү з ү н.

Хамык каттар (...) шагда бышкан. Арыгларныц (...) өңү алдын-сарала. Шорааннарда (...) шарланнар (...) кыза берген. Тоорук (...) кара сай апарган. Кээргеннер тоорукту (.,.) ырак черлерже дажыглап шыгжап турар. Тайгада (...) дииң ( ) база-ла анаа олурбас. Кыжын чиир хүнезинин (..,) ажаап турар.

Карточка

А. п. кым? - уруг

X. п. кымның?

Б. п. кымга?

О. п. кымны?

Т. п. кымда?

Y. п. кымдан?

У. п. кымче?

Карточка

А. п. чүү? - школа

X. п. чүнүң?

Б. п. чүге?

О. п. чүнү?

Т. п. чүде?

Ү. п. чүден?

У. п. чүже?

Карточка

Сөстерни айтырыгларга харыылаттынар кылдыр өскертип бижи.

А. п. чүү? - орун мыйыт эрик

X. п. чүнүң?

Б. п. чүге?

О. п. чүнү?

Т. п. чүде?

Ү. п. чүден?

У. п. чүже?

Дакпырлаан үжүктерниң адаан шыйыңар.

Карточка

Сөстерни айтырыгларга харыылаттынар кылдыр өскерт.

А. п. кым? - Мижит Оюн Уйнук

X. п. кымның?

Б. п. кымга?

О. п. кымны?

Т. п. кымда?

Ү. п. кымдан?

У. п. кымче?

Карточка

Номчааш, дүжүрүп бижиңер.

Бистиң черивисте бедик даглар, делгем ховулар, узун хемнер, ногаан эзимнер бар. Ооң дээри а к-кок, хөрзүнү үнүшкүр. Ол эгээртинмес байлактыг оран.

Карточка

Чүвелерниң өңнери кандыгыл?

Тук (к а н д ы г ы л?) ... . Шеңне чечээ (к а н д ы-г ы л?) ... . Ыт-кады

(к а н д ы г?) ... чечектиг. Бышкан инек-караа (к а н д ы г?) ... өңнүг болур. Чоду-раа (к а н д ы г?) ... чечектиг.

Киирер сөстери: ак, кызыл, ак-кызыл, хүрең, чжыг, чигирзиг.

Карточка

Номчу. Малдарның чүзүнүн көргүзүп турар сөстерни тып.

1. Ала инек эдип чор. 2. Сарыг дузак биле кара серге үскүлежип тур. 3. Хүрең хунажын шилги бы-заазын эмзирип тур. 4. Сарала өшкү ийистепкен. 5. Бора бе кулунчаан эдертип чор.

Карточка

Дүжүрүп бижи. Чылгы мал аймааның чүзунун коргүзер сөстерниң адаан шый.

Ч ы л г ы ч ы.

Адар-оол - чылгычы. Доруг аъдын мунгаш, чылгызын кадарып чоруптар. Чылгызында доруг, хоор, кула, кыр, бора, шилги дээш кандыг чүзүннүг малдар чок дээр. Улуг шилги аскыр бар. Сылдыс шокар кезек кулуннар база бар. Бир калдар бези дорала кулун торээн. Оозу тергиин чүгүрүк аът болган.

Карточка

Чүвелерниң демдээн көргүзүп турар сөстерни чүвелер аттары-биле кады ушта бижиңер.

П а р к т а.

Хоорайньщ улуг парыгы бар. Ында узун теректер, селбегер хадыңнар, кара-хүрең чодураалар озуп турар. Ында-мында кызыл-хүрең кызыл-хаактар суук сыптыг ак-талдар көстүгүлээр. Ол парк чазын чайын онза чараш. Ыяштар ногаан тоннарын кедиптер. Черни ногаан оът шыптар. Чодураалар ак ак чечектерлиг турар. Оймактарны, оруктар кыдыын ак, кок, кызыл, сарыг, ак-кызыл чечектер каастаптар. Күзүн ол парк алдын-сарала апаар.

Ү л е г е р и: Узун теректер.

Карточка

Демдектерниң аайы-биле чүвелерни тып. Xoй сек орнунга оларның аттарын киирбишаан, дүжүрүп бижи.

Аяс, ак-кок, каан, ...

Шыргай, караңгы, сериин ...

Кара-доруг, чыраа ...

Селбегер, узун, чоон ...

Арыг суглуг, балыктыг, шапкын ...

Карточка

Сөстерни бижиңер. Оларны кезектерге чарыңар.
Тенниг, чойганныг, үттүг, эъттиг.

Бо сөстерни киирип тургаш, домактардан чогаадыңар.

Карточка

Сөстерге -ныг, -ниг, -нуг, -нүг, -тыг, -тиг, -туг, -түг
деп кожумактарның тааржырын немеп бижиңер.

Кодан, арын, хырын, хүн, от, тын, шет, ыыт.

Карточка

Дараазында демдек аттарын киирип тургаш, домактардан чогаат.

Ак-ак, көк-көк, кызыл-кызыл, сарыг-сарыг.

Карточка

Чүвелерниң демдээн көргүзүп турар сөстерни тып. Оларны чүвелерниң аттары-биле кады бижи.

... даглар, ... хүн, ... бажың, ... карандаш, ... на-йырал, ... бүрүлер, ... суг, ... конфета, ... ном, ... аът, ... хат.

Ү л е г е р и: Аяс хүн.

Карточка

Удурланышкак уткалыг демдектер көргүзер сөстерни бижи.

Улуг-... , хөглүг-... , чараш-... , терең -... , дидим-... , ырак-... , узун-... , бак-... , дүрген-... , бедик-... , чолдак-... , чиңге-... .

Ү л е г е р и: Аар - чиик, кадыг - чымчак.

Карточка

Номчуңар. Домак бүрүзүнде удурланышкак демдектер көргүзер сөстерни ушта бижиңер.

Соок кыш эрткен, чылыг час келген. Узун дыттар, кыска шеттер ногаарарган. Бүргег хүннерде чаъс чаар, аяс хүннерде хүн изиде бээр.