Төл сөз бен төлеу сөз

Қызылорда облысы  Шиелі ауданы  № 48 Ә. Қоңыратбаев атындағы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Қожамбердиева Күлімхан Бәкіртайқызы  Пәні: Қазақ тілі                          Сыныбы: 8              Сабақтың тақырыбы:      Төл сөз  бен  төлеу сөз.                           Сабақтың мақсаты:  білімділік –Төл сөз және төлеу сөз туралы түсінік беру;                                    тәрбиелік – тілді құрметтеуге,сүюге,белсенділік пен қызығушылыққа  тәрбиелеу;                дамытушылық – оқушыларға қазақ тілін  оқыту арқылы ой-өрісін,таным,қабілетін, төл сөз туралы түсініктерін дамыту.   Сабақтың түрі:                           бекіту сабағы Сабақтың әдісі:                           сұрақ-жауап,  топтастыру, дамыта оқыту Сабақтың көрнекілігі:              көркем әдебиеттер , қосымша материалдар, таратпалар Пәнаралық байланыс:               әдебиет Сабақтың барысы:                                                а)    Ұйымдастыру кезеңі:                           Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.Сыныпты топқа бөлу                                                   ә) Үй тапсырмасын пысықтау:             Үйге берілген  157-жаттығуды тексеру                                         б)     Жаңа сабақты түсіндіру:   Біреудің сөзі екі түрлі жолмен беріледі: а) ешбір өзгеріссіз,дәл сол айтылған күйінде жеткізу.Біреудің сөзінің мұндай жолмен берілуін төл сөз дейді.Жоғарыда келтірілген мысалда біреудің сөзі төл сөз түрінде беріліп тұр; ә) сөйлеуші тарапынан өзгеріске ұшырап,біредуң сөзінің тек мазмұнын ғана сақтап жеткізу.Мысалы,жоғарыда Абай айтқан сөзді мына түрде де айтуға болады: Абай бес нәрседен қашық болып,бес нәрсеге асық болуды айтады.Біреудің сөзінің мұндай жолмен берілуін төлеу сөз дейді.          ... 1-      Тапсырма 1-топқа   Төл сөзді төлеу сөзге айналдырып жазыңдар 1.      – Мына жол сіздің ауылға, мына жол біздің ауылға апарады, - деді Санжар қалжыңдап. 2.      – Біз бүгін егін алқаптарының жайы туралы сөйлесеміз, - деді ауыл әкімі. 2-топқа   1.        –Бұл қыз менің қарындасым ,-деді Кенжетай, Асқардың сұрағысы келгенін біліп  2.        –Бұл үйдің жаны нешеу? – деді Итбай, сөз бастау үшін    3-топқа  1.      - Сізге айтар арызым бар, - дедім мен оған жақындап. 2.      – Көкем сені шақырып жатыр, - деді Абзал Мақсатқа қарап. 4-топқа 1.      – Ата, мына қазды атайықшы, - деді Төлеутай қуанып. 2.      – Жоқ, балам, бұл қаздарды атуға болмайды, - деді қарт басын шайқап.                          2-тапсырма                    Төлеу сөзді төл сөзге айналдырып жазыңдар                       1-топ   Асан әкесінің көп жылдардан бері Жарасбайдың жылқысын бағатынын айтты                                2-топ             Хакім қазір өзінің мына жақта шаруасы болып соған баруға асығып отырғанын салмақты түрмен айтты                       3-топ        Марлан қонақтарына орын ұсынып, Мұратқа кешегі үндеудің қалғаны болса, тез көбейтіп жіберуді тапсырды.                       4-топ  Ол – Шоқан Уәлихановтың қырғыз халқына да қадірлі адам екендігін айтты.                                                      3-тапсырма    Орын тәртібі арқылы сөйлем құрастырып жазыңдар. Тиісті тыныс белгілерін қойыңдар   1-топ.                 Төл сөз – автор сөзі. 2-топ.                 Автор сөзі – төл сөз. 3-топ.                 Автор сөзі – төл сөз – автор сөзі. 4-топ.                 Төл сөз – автор сөзі – төл сөз.                                    4-тапсырма                Берілген төл сөздің сызбасын жасаңдар 1-топ             Үйірме бастығы аудиторияға келіп:              - Ертең тіл үйірмесінің мәжілісі болады, - деп хабарлады.   2-топ             Ол  менен :             - Сен қашан келдің? –деп сұрады.   3-топ             Медет Еркінге күле қарап: - Біз осы араға қонаққа келіп едік, - деді.   4-топ             -Сәлеметсіз бе, ата, - деді жаңа ғана көрген Абзал, - қашан келдіңіз? Білімді бекіту:  Төл сөз бен төлеу сөзге байланысты эссе жазу Бағалау:  Үй тапсырмасын орындап келгеніне және жаңа сабаққа ынталы қатысып отырғандарын бағалаймын.   Үйге тапсырма:     157-жаттығу.